© 2023 բոլոր իրավունքները պաշտպանված են
Սոցիալական լրատվամիջոցները թակարդ են. Զիգմունդ Բաուման
Սոցիալական լրատվամիջոցները թակարդ են. Զիգմունդ Բաուման
24 մարտ, 2023 │թարգմանիչ Միլենա Կռոյան, խմբագիր Հռիփսիմե Դայան
Զիգմունդ Բաումանը վերջերս է նշել իր 90-ամյակը և երկու անգամ մեկնել բրիտանական հյուսիսային Լիդս քաղաքի իր տնից՝ Իսպանիայի հյուսիսում գտնվող Բուրգոս քաղաք՝ այնտեղ կայանալիք միջոցառմանը մասնակցելու համար:
Նա խոստովանեց, որ հոգնած է, երբ սկսում էինք հարցազրույցը, բայց դեռ կարողանում էր իր մտքերը արտահայտել հանգիստ և հստակ՝ ժամանակ հատկացնելով յուրաքանչյուր պատասխանի, քանի որ, ինչպես նա նշեց, ատում է բարդ հարցերին պարզ պատասխաններ տալը։ 1990-ականների վերջին, երբ զարգացնում էր լիկվիդային արդիականության իր տեսությունը, որը նկարագրում է մեր դարաշրջանը, երբ «բոլոր համաձայնագրերը ժամանակավոր են, անցողիկ և ուժի մեջ են միայն մինչև հետագա ծանուցումը». նա դարձավ սոցիոլոգիայի առաջադեմ դերակատարներից մեկը:
Նա խոստովանեց, որ հոգնած է, երբ սկսում էինք հարցազրույցը, բայց դեռ կարողանում էր իր մտքերը արտահայտել հանգիստ և հստակ՝ ժամանակ հատկացնելով յուրաքանչյուր պատասխանի, քանի որ, ինչպես նա նշեց, ատում է բարդ հարցերին պարզ պատասխաններ տալը։ 1990-ականների վերջին, երբ զարգացնում էր լիկվիդային արդիականության իր տեսությունը, որը նկարագրում է մեր դարաշրջանը, երբ «բոլոր համաձայնագրերը ժամանակավոր են, անցողիկ և ուժի մեջ են միայն մինչև հետագա ծանուցումը». նա դարձավ սոցիոլոգիայի առաջադեմ դերակատարներից մեկը:
Անհավասարության վերաբերյալ նրա աշխատանքը և քննադատությունն առ այն, որ քաղաքականությունը չի արդարացնում մարդկանց ակնկալիքները, ինչպես նաև հասարակության՝ ապագայի նկատմամբ խիստ հոռետեսական մոտեցումը, ընդունվել են, այսպես կոչված, մայիսի 15-ի «Ընդդեմ խնայողության» շարժման կողմից, Իսպանիայում (չնայած նա բազմիցս է ընդգծել դրա թույլ կողմերը։)
1925 թվականին Լեհաստանում ծնված Բաումանի ծնողները փախել են Խորհրդային Միություն՝ 1939 թվականին Գերմանիայի ներխուժումից հետո: 1968 թվականին, երբ զրկվեց մանկավարժական գործունեությունից, իսկ Վեցօրյա պատերազմից հետո հազարավոր այլ հրեաների հետ հեռացրին կոմունիստական կուսակցությունից, Բումանը մեկնեց Միացյալ Թագավորություն՝ ստանձնելով պաշտոն Լիդսի համալսարանում, որտեղ այժմ սոցիոլոգիայի պատվավոր պրոֆեսոր է։ Նրա աշխատանքը արժանացել է բազմաթիվ միջազգային մրցանակների, այդ թվում՝ 2010 թվականին Իսպանիայի Աստուրիայի արքայազնի մրցանակին։
1925 թվականին Լեհաստանում ծնված Բաումանի ծնողները փախել են Խորհրդային Միություն՝ 1939 թվականին Գերմանիայի ներխուժումից հետո: 1968 թվականին, երբ զրկվեց մանկավարժական գործունեությունից, իսկ Վեցօրյա պատերազմից հետո հազարավոր այլ հրեաների հետ հեռացրին կոմունիստական կուսակցությունից, Բումանը մեկնեց Միացյալ Թագավորություն՝ ստանձնելով պաշտոն Լիդսի համալսարանում, որտեղ այժմ սոցիոլոգիայի պատվավոր պրոֆեսոր է։ Նրա աշխատանքը արժանացել է բազմաթիվ միջազգային մրցանակների, այդ թվում՝ 2010 թվականին Իսպանիայի Աստուրիայի արքայազնի մրցանակին։
Ֆրանսերենից
Ձախակողմյանները՝ XX-ից XXI-րդ դար. էդգար Մորեն
Արդյոք կա՞ ձախակողմյանի գաղափար, ընդհանուր հատկանիշ, որն անցնում է ձախակողմյանների միջով: Եթե կարելի է ասել՝ «ես ձախակողմյան եմ»․․․
Նա իր հոռետեսական հայացքն արտահայտել է հետևյալ գրքերում՝ 2014 թվականի «Արդյոք քչերի հարստությունը մեզ օգտակար կլինի», որտեղ պնդում է, որ աշխարհը ծանր գին է վճարում 1980-ականներին սկսված նեոլիբերալ հեղափոխության համար, և որ հարստությունը դեռ չի հասել հասարակության մնացյալ մասին։ «Բարոյական կուրություն» աշխատության մեջ նա և համահեղինակ Լեոնիդաս Դոնսկիսը նախազգուշացնում են անհատականացված աշխարհում համայնքի կորստի վտանգ մասին:
Դուք անհավասարությունը նկարագրել եք որպես «մետաստազ»։ Արդյոք ժողովրդավարությունը վտանգի տա՞կ է:
Այն, ինչ տեղի է ունենում այս պահին, կարող ենք բնութագրել որպես ժողովրդավարության ճգնաժամ, վստահության փլուզում, համոզմունք, որ մեր ղեկավարները ոչ միայն կոռումպացված կամ հիմար են, այլև՝ ապաշնորհ: Գործողությունը պահանջում է ուժ, որպեսզի կարողանանք ինչ-որ բան անել, իսկ մեզ պետք է քաղաքականություն, այսինքն՝ կարողություն որոշելու, թե ինչ է պետք անել: Բայց քաղաքականության և իշխանության միջև այդ «ամուսնությունը» ազգային պետության ձեռքում ավարտվել է։ Իշխանությունը գլոբալացվել է, սակայն քաղաքականությունը նախկինի պես լոկալ է։ Քաղաքականությունը իր ձեռքերը հետ է քաշել։ Մարդիկ այլևս չեն հավատում ժողովրդավարական համակարգին, քանի որ այն չի կատարում իր խոստումները։Մենք դա տեսնում ենք, օրինակ, միգրացիոն ճգնաժամի պարագայում։ Մեր ժողովրդավարական ինստիտուտները ստեղծված չէին փոխկախվածության իրավիճակները հաղթահարելու համար։ Ժողովրդավարության ներկայիս ճգնաժամը ժողովրդավարական ինստիտուտների ճգնաժամ է։
Դուք անհավասարությունը նկարագրել եք որպես «մետաստազ»։ Արդյոք ժողովրդավարությունը վտանգի տա՞կ է:
Այն, ինչ տեղի է ունենում այս պահին, կարող ենք բնութագրել որպես ժողովրդավարության ճգնաժամ, վստահության փլուզում, համոզմունք, որ մեր ղեկավարները ոչ միայն կոռումպացված կամ հիմար են, այլև՝ ապաշնորհ: Գործողությունը պահանջում է ուժ, որպեսզի կարողանանք ինչ-որ բան անել, իսկ մեզ պետք է քաղաքականություն, այսինքն՝ կարողություն որոշելու, թե ինչ է պետք անել: Բայց քաղաքականության և իշխանության միջև այդ «ամուսնությունը» ազգային պետության ձեռքում ավարտվել է։ Իշխանությունը գլոբալացվել է, սակայն քաղաքականությունը նախկինի պես լոկալ է։ Քաղաքականությունը իր ձեռքերը հետ է քաշել։ Մարդիկ այլևս չեն հավատում ժողովրդավարական համակարգին, քանի որ այն չի կատարում իր խոստումները։Մենք դա տեսնում ենք, օրինակ, միգրացիոն ճգնաժամի պարագայում։ Մեր ժողովրդավարական ինստիտուտները ստեղծված չէին փոխկախվածության իրավիճակները հաղթահարելու համար։ Ժողովրդավարության ներկայիս ճգնաժամը ժողովրդավարական ինստիտուտների ճգնաժամ է։
Թուրքերենից
Այնթափի կորուսյալ հայերը՝ մի տան անցյալի հետքերում
Գույքի փոխանցումներն ավարտին հասցնելու համար պետությունը 1920-ական թվականներից սկսել է աճուրդներ կազմակերպել Գազիանթեփի (Այնթափ-Ակունքի խմբ․) համայնքապետարանի և Գազիանթեփի ֆինանսների գրասենյակի միջոցով․․․
Ի՞նչ ուղղությամբ է ճոճվում ազատության ու անվտանգության միջև ձեր նկարագրած ճոճանակը:
Այս երկու արժեքները չափազանց դժվար է համատեղել: Եթե ցանկանում եք ավելի շատ անվտանգություն, ապա ստիպված կլինեք հրաժարվել որոշակի ազատությունից, իսկ եթե ավելի շատ ազատություն եք ուզում՝ պետք է հրաժարվեք անվտանգությունից։ Թվում է՝այս երկընտրանքը հավերժական է: Քառասուն տարի առաջ հավատացինք, որ ազատությունը հաղթանակել է, և սկսեցինք մոլեգնորեն սպառել: Փող վերցնելով՝ամեն ինչ հնարավոր էր թվում՝ մեքենաներ, տներ… իսկ դրանց համար վճարելը հնարավոր էր մի փոքր ուշ։ 2008 թվականի ահազանգը, սակայն, դառն էր, երբ վարկերը ցամաքեցին։ Դրան հաջորդած աղետը, սոցիալական փլուզումը, հատկապես ծանր հարված հասցրեց միջին խավին՝ ներքաշելով մի անորոշ իրավիճակի մեջ, որն անգամ չգիտեր, թե արդյոք այն, ինչ գնել են այդ խավի ներկայացուցիչները, իրոք պատկանու՞մ է իրենց… Հակամարտությունն այլևս դասակարգերի միջև չէ, այլ՝ յուրաքանչյուր մարդու և հասարակության: Դա ոչ միայն անվտանգության, այլև ազատության պակասի ցուցիչ է:
Դուք նշում եք, որ առաջընթացն առասպել է, քանի որ մարդիկ այլևս չեն հավատում, որ ապագան ավելի լավն է լինելու, քան անցյալը:
Մենք գտնվում ենք միջանկյալ ժամանակաշրջանում՝որոշակիություններ ունենալու և երբ գործունեության հին ձևերն այլևս չեն գործում ժամանակաշրջանների միջև: Ու չգիտենք, թե ինչն է փոխարինելու դրան: Փորձարկումները նոր եղանականերով ենք իրականացնելու։ Իսպանիան փորձեց իրերը կասկածի տակ դնել մայիսի 15-ի (15 M) շարժման միջոցով, երբ մարդիկ գրավեցին հանրային
Այս երկու արժեքները չափազանց դժվար է համատեղել: Եթե ցանկանում եք ավելի շատ անվտանգություն, ապա ստիպված կլինեք հրաժարվել որոշակի ազատությունից, իսկ եթե ավելի շատ ազատություն եք ուզում՝ պետք է հրաժարվեք անվտանգությունից։ Թվում է՝այս երկընտրանքը հավերժական է: Քառասուն տարի առաջ հավատացինք, որ ազատությունը հաղթանակել է, և սկսեցինք մոլեգնորեն սպառել: Փող վերցնելով՝ամեն ինչ հնարավոր էր թվում՝ մեքենաներ, տներ… իսկ դրանց համար վճարելը հնարավոր էր մի փոքր ուշ։ 2008 թվականի ահազանգը, սակայն, դառն էր, երբ վարկերը ցամաքեցին։ Դրան հաջորդած աղետը, սոցիալական փլուզումը, հատկապես ծանր հարված հասցրեց միջին խավին՝ ներքաշելով մի անորոշ իրավիճակի մեջ, որն անգամ չգիտեր, թե արդյոք այն, ինչ գնել են այդ խավի ներկայացուցիչները, իրոք պատկանու՞մ է իրենց… Հակամարտությունն այլևս դասակարգերի միջև չէ, այլ՝ յուրաքանչյուր մարդու և հասարակության: Դա ոչ միայն անվտանգության, այլև ազատության պակասի ցուցիչ է:
Դուք նշում եք, որ առաջընթացն առասպել է, քանի որ մարդիկ այլևս չեն հավատում, որ ապագան ավելի լավն է լինելու, քան անցյալը:
Մենք գտնվում ենք միջանկյալ ժամանակաշրջանում՝որոշակիություններ ունենալու և երբ գործունեության հին ձևերն այլևս չեն գործում ժամանակաշրջանների միջև: Ու չգիտենք, թե ինչն է փոխարինելու դրան: Փորձարկումները նոր եղանականերով ենք իրականացնելու։ Իսպանիան փորձեց իրերը կասկածի տակ դնել մայիսի 15-ի (15 M) շարժման միջոցով, երբ մարդիկ գրավեցին հանրային
ֆրանսերենից
Ստեղծել նոր կենսաձև․ Սերժ Մոսկովիչի
Սերժ Մոսկովիչին ամենօրյա ազդեցություն ունեցող տեսությունների կերտողն է. մտաբերելով ակտիվ փոքրամասնությունների տեսությունը (՛՛Psychologie des minorities actives,՛՛ 1979), որոնք հանդիսանում են սոցիալական զարգացման շարժիչ ուժը․․․
Դուք նաև այն համոզմանն եք, որ իրենց բնույթով Ծիածանի կոալիցիաներումառաջնորդության տեղ չկա:
Քանի որ նման շարժումները չունեն առաջնորդներ, դրանք կարող են գոյատևել, բայց հենց նույն պատճառով էլ նրանք չեն կարող իրենց նպատակը վերածել գործողության:
Իսպանիայում 15 M շարժումն օգնեց ստեղծել նոր քաղաքական ուժեր:
Մի կուսակցությունը մյուսով փոխելով խնդիրը չի լուծվի։ Եվ խնդիրն այն չէ, որ կողմերը սխալվում են, այլ որ նրանք չեն վերահսկում կատարվելիքը: Իսպանիայի խնդիրները համաշխարհային խնդրի մի մասն են։ Սխալ է կարծել, թե խնդիրները կարող են լուծվել ներքին միջավայրում։
Ի՞նչ կասեք Կատալոնիայի անկախության նախագծի մասին:
Կարծում եմ՝ մենք դեռ հետևում ենք Վերսալի սկզբունքներին, երբ հաստատվեց յուրաքանչյուր ազգի ինքնիշխանության իրավունքի գաղափարը: Բայց դա հորինվածք է այսօրվա աշխարհում, երբ այլևս միատարր տարածքներ չկան: Այսօր յուրաքանչյուր հասարակություն սոսկ սփյուռքի հավաքածու է։ Մարդիկ մասն են կազմում այն հասարակությունների, որոնց հավատարիմ են և վճարում իրենց հարկերը՝ միաժամանակ չցանկանալով հրաժարվել իրենց ինքնությունից: Բնակության վայրի և ինքնության միջև կապը խզվել է: Իրավիճակը Կատալոնիայում, ինչպես Շոտլանդիայում կամ Լոմբարդիայում, հակասության օրինակ է ցեղային ինքնության և քաղաքացիության միջև: Նրանք եվրոպացիներ են, բայց չեն ցանկանում Բրյուսելի հետ խոսել Մադրիդի, այլ՝ Բարսելոնայի միջոցով: Նույն տրամաբանությամբ գրեթե բոլոր երկրներում։ Մենք դեռ հետևում ենք Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտին հաստատված սկզբունքներին, բայց չէ՞որ աշխարհում շատ փոփոխություններ են եղել։
Դուք թերահավատորեն եք վերաբերվում այն ձևին, թե ինչպես են մարդիկ արտահայտում իրենց բողոքը սոցիալական ցանցերում, այսպես կոչված, «բազկաթոռային ակտիվիզմի» դեմ եք, և նշում, որ համացանցը խլացնում է մեզ՝ ապահովելով էժան ժամանց: Այս դեպքում կարելի՞ է ասել, որ սոցիալական ցանցերը ժողովրդի նոր ափիոնն են։
Ինքնության հարցը փոխվել է՝ դառնալով, կարծեք, առաջադրանք ծննդյանդ օրից սկսած. դու պետք է ստեղծես քո համայնքը: Բայց համայնքները չեն ստեղծվում. դուք այն ունեք կամ՝ ոչ: Այն, ինչ կարող են ստեղծել սոցիալական ցանցերը, փոխարինվող է։ Համայնքի և ցանցի միջև տարբերությունն այն է, որ դուք պատկանում եք համայնքին, բայց ցանցը պատկանում է ձեզ: Զգում եք հսկողություն: Կարող եք ընկերներ ավելացնել կամ ջնջել՝ ըստ ցանկության։ Դուք վերահսկում եք այն կարևոր մարդկանց, ում հետ առնչվում եք: Արդյունքում, մարդիկ իրենց մի փոքր ավելի լավ են զգում, քանի որ միայնակությունը, լքվածությունը մեր անհատականացված դարաշրջանի մեծագույն վախն է: Բայց համացանցում ընկերներ ավելացնելն ու հեռացնելն այնքան հեշտ է, որ մարդիկ ձախողում են յուրացնել իրական սոցիալական հմտությունները, որոնք անհրաժեշտ են, երբ դուրս եք գալիս փողոց, երբ գնում եք ձեր աշխատավայր, որտեղ գտնվում եք բազմաթիվ մարդկանց հետ, որոնց հետ պետք է խելամիտ փոխազդեցության մեջ մտնել: Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապը, ով մեծ մարդ է, ընտրվելուց հետո իր առաջին հարցազրույցը տվել է Էուջենիո Սկալֆարիին, ով ինքնակոչ աթեիստ է։ Դա հենց այնպես չէր, այլ նշան էր. իրական երկխոսությունը այն մարդկանց հետ չէ, ովքեր հավատում են նույն բաներին, ինչ դուք: Սոցիալական լրատվամիջոցները մեզ չեն սովորեցնում երկխոսել, որովհետև շատ հեշտ է խուսափել հակասություններից… Բայց մարդկանց մեծամասնությունն օգտագործում է սոցիալական ցանցերը ոչ թե միավորվելու, ոչ թե իրենց հորիզոններն ընդլայնելու, այլ հակառակը՝ իրենց հարմարավետության գոտում մնալու համար, որտեղ միակ լսելի ձայները սեփական ձայնի արձագանքներն են, որտեղ միակ բանը, որ տեսնում են՝ սեփական դեմքի արտացոլանքներն են: Սոցցանցերը շատ օգտակար են, հաճույք են պատճառում, բայց դրանք ծուղակ են։
Քանի որ նման շարժումները չունեն առաջնորդներ, դրանք կարող են գոյատևել, բայց հենց նույն պատճառով էլ նրանք չեն կարող իրենց նպատակը վերածել գործողության:
Իսպանիայում 15 M շարժումն օգնեց ստեղծել նոր քաղաքական ուժեր:
Մի կուսակցությունը մյուսով փոխելով խնդիրը չի լուծվի։ Եվ խնդիրն այն չէ, որ կողմերը սխալվում են, այլ որ նրանք չեն վերահսկում կատարվելիքը: Իսպանիայի խնդիրները համաշխարհային խնդրի մի մասն են։ Սխալ է կարծել, թե խնդիրները կարող են լուծվել ներքին միջավայրում։
Ի՞նչ կասեք Կատալոնիայի անկախության նախագծի մասին:
Կարծում եմ՝ մենք դեռ հետևում ենք Վերսալի սկզբունքներին, երբ հաստատվեց յուրաքանչյուր ազգի ինքնիշխանության իրավունքի գաղափարը: Բայց դա հորինվածք է այսօրվա աշխարհում, երբ այլևս միատարր տարածքներ չկան: Այսօր յուրաքանչյուր հասարակություն սոսկ սփյուռքի հավաքածու է։ Մարդիկ մասն են կազմում այն հասարակությունների, որոնց հավատարիմ են և վճարում իրենց հարկերը՝ միաժամանակ չցանկանալով հրաժարվել իրենց ինքնությունից: Բնակության վայրի և ինքնության միջև կապը խզվել է: Իրավիճակը Կատալոնիայում, ինչպես Շոտլանդիայում կամ Լոմբարդիայում, հակասության օրինակ է ցեղային ինքնության և քաղաքացիության միջև: Նրանք եվրոպացիներ են, բայց չեն ցանկանում Բրյուսելի հետ խոսել Մադրիդի, այլ՝ Բարսելոնայի միջոցով: Նույն տրամաբանությամբ գրեթե բոլոր երկրներում։ Մենք դեռ հետևում ենք Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտին հաստատված սկզբունքներին, բայց չէ՞որ աշխարհում շատ փոփոխություններ են եղել։
Դուք թերահավատորեն եք վերաբերվում այն ձևին, թե ինչպես են մարդիկ արտահայտում իրենց բողոքը սոցիալական ցանցերում, այսպես կոչված, «բազկաթոռային ակտիվիզմի» դեմ եք, և նշում, որ համացանցը խլացնում է մեզ՝ ապահովելով էժան ժամանց: Այս դեպքում կարելի՞ է ասել, որ սոցիալական ցանցերը ժողովրդի նոր ափիոնն են։
Ինքնության հարցը փոխվել է՝ դառնալով, կարծեք, առաջադրանք ծննդյանդ օրից սկսած. դու պետք է ստեղծես քո համայնքը: Բայց համայնքները չեն ստեղծվում. դուք այն ունեք կամ՝ ոչ: Այն, ինչ կարող են ստեղծել սոցիալական ցանցերը, փոխարինվող է։ Համայնքի և ցանցի միջև տարբերությունն այն է, որ դուք պատկանում եք համայնքին, բայց ցանցը պատկանում է ձեզ: Զգում եք հսկողություն: Կարող եք ընկերներ ավելացնել կամ ջնջել՝ ըստ ցանկության։ Դուք վերահսկում եք այն կարևոր մարդկանց, ում հետ առնչվում եք: Արդյունքում, մարդիկ իրենց մի փոքր ավելի լավ են զգում, քանի որ միայնակությունը, լքվածությունը մեր անհատականացված դարաշրջանի մեծագույն վախն է: Բայց համացանցում ընկերներ ավելացնելն ու հեռացնելն այնքան հեշտ է, որ մարդիկ ձախողում են յուրացնել իրական սոցիալական հմտությունները, որոնք անհրաժեշտ են, երբ դուրս եք գալիս փողոց, երբ գնում եք ձեր աշխատավայր, որտեղ գտնվում եք բազմաթիվ մարդկանց հետ, որոնց հետ պետք է խելամիտ փոխազդեցության մեջ մտնել: Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապը, ով մեծ մարդ է, ընտրվելուց հետո իր առաջին հարցազրույցը տվել է Էուջենիո Սկալֆարիին, ով ինքնակոչ աթեիստ է։ Դա հենց այնպես չէր, այլ նշան էր. իրական երկխոսությունը այն մարդկանց հետ չէ, ովքեր հավատում են նույն բաներին, ինչ դուք: Սոցիալական լրատվամիջոցները մեզ չեն սովորեցնում երկխոսել, որովհետև շատ հեշտ է խուսափել հակասություններից… Բայց մարդկանց մեծամասնությունն օգտագործում է սոցիալական ցանցերը ոչ թե միավորվելու, ոչ թե իրենց հորիզոններն ընդլայնելու, այլ հակառակը՝ իրենց հարմարավետության գոտում մնալու համար, որտեղ միակ լսելի ձայները սեփական ձայնի արձագանքներն են, որտեղ միակ բանը, որ տեսնում են՝ սեփական դեմքի արտացոլանքներն են: Սոցցանցերը շատ օգտակար են, հաճույք են պատճառում, բայց դրանք ծուղակ են։